Al jaren is de hyperspits – zo tussen 08.30 – 9.00 uur – een uitdaging in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Het coronavirus maakte hier begin 2020 abrupt een einde aan. Dat zorgde voor het besef dat reizen naar werk en onderwijs anders kan én moet. Zodat de drukte en CO2-uitstoot niet alleen nu, maar blijvend verminderen. We doen er als Rijk en regio daarom alles aan om flexibel werken en slim reizen in ons ritme te verankeren. We werken daarvoor samen met vervoerders, werkgevers en onderwijsinstellingen. Samen met hen nemen we maatregelen op maat in verschillende woon-werkgebieden.
De MRA groeit. Tot 2040 komen er 250.000 woningen bij en groeit de werkgelegenheid met 230.000 arbeidsplaatsen. Hiervan worden al 175.000 woningen tot 2030 gerealiseerd. Met deze groei, groeit ook de mobiliteit. En dat terwijl de wegen en het openbaar vervoer hun grenzen vlak voor corona al bijna hadden bereikt. De urgentie om files terug te dringen en de drukte in het openbaar vervoer tijdens de spits te verminderen, is groot. Daarbij ligt er een flinke opgave vanuit het Klimaatakkoord: 55 procent minder CO2-uitstoot in 2030 en klimaatneutraal vervoer vanaf 2050. Om deze doelen te bereiken, en met zijn allen prettig en duurzaam te kunnen blijven reizen, is het noodzakelijk dat we ons reisgedrag flink aanpassen.
Gewoontes doorbreken
Maar ons reisgedrag aanpassen is nog niet zo eenvoudig. De voordelen van gespreid reizen zijn immers helder: met één of twee dagen per week thuiswerken en buiten de spits reizen, behoren drukke treinen tot het verleden. Ook dringen we zo het autoverbruik terug, zijn de meeste files opgelost en leveren we een aanzienlijke bijdrage aan het verminderen van CO2-uitstoot. Flexibel werken was in sommige sectoren praktisch allang mogelijk. En hoewel natuurlijk niet ieder werk deze verandering toelaat, is het vaak vooral ons gewoontegedrag dat ons tot nu toe weerhield.
Flexibel werken en slim reizen
Om ons nieuwe mobiliteitsgedrag structureel te verduurzamen, zetten we vol in op flexibel werken en slim reizen. Hoe? We stimuleren reizigers om een bewuste afweging te maken of, hoe en wanneer zij reizen. Daarmee spreiden zij in werkdagen, werktijden en vervoersmiddelen. Met een gezonde balans tussen thuiswerken en werken op locatie. Denk aan een werknemer die net iets eerder of later vertrekt om de spits te vermijden. Daarbij kiest hij voor de meest duurzame vervoerskeuze binnen bereik: de fiets of het openbaar vervoer. Tot slot werkt hij op donderdag een extra dag thuis. Dit zorgt voor minder files, minder drukte in het OV tijdens de spits, een gezondere en prettige leefomgeving en meer vitaliteit.
Maatregelen voor werkgevers, onderwijs en gebieden
Om structurele afspraken te maken over spreiding moeten we samenwerken. Dat doen we op drie verschillende niveaus.
-
1. Werkgeversaanpak
Om flexibel werken en slim reizen blijvend in ons ritme verankeren, werken we samen met werkgevers. Werkgeversloketten Breikers en IJmond Bereikbaar helpen organisaties kosteloos bij de vertaling naar de praktijk. Ook sluiten steeds meer werkgevers zich aan bij de samenwerkingsovereenkomst en vormen zo ook een voorbeeld voor andere organisaties.
Werkgeversloket
In de MRA helpt werkgeversloket Breikers werkgevers kosteloos bij het in kaart brengen van alle mogelijkheden om thuiswerken en flexibel en duurzaam reizen onder werknemers te stimuleren. Werkgevers in de regio IJmond kunnen terecht bij het werkgeversloket IJmond Bereikbaar. Goed voor het milieu, de vitaliteit van medewerkers en mogelijk zelfs kostenbesparend. Omdat elke organisatie anders is, bieden Breikers en IJmond Bereikbaar advies op maat. Ook zijn tips, tools, ervaringsverhalen en handige mobiliteitsoplossingen te vinden op het nieuwe platform Zowerkthet.nl.
Samenwerkingsovereenkomst flexibel werken en slim reizen
Ruim 20 werkgevers met in totaal zo’n 38.780 medewerkers tekenden in september 2020 de Samenwerkingsovereenkomst flexibel reizen en slim werken. Deelnemers zijn onder andere de gemeente Amsterdam, provincie Noord-Holland, Vervoerregio Amsterdam, Loyens & Loeff, ABN AMRO en Royal Schiphol Group.
In de overeenkomst staan afspraken over het spreiden van werktijden en vervoersmiddelen. Tijdens en ná corona. Het doel is om het aantal aangesloten organisaties snel te laten toenemen. Dat lukt ook goed. Op dit moment doen ruim 50 organisaties mee.
Na het tekenen van de samenwerkingsovereenkomst gaan de organisaties aan de slag met het verduurzamen van hun mobiliteitsbeleid en worden daarbij kosteloos ondersteunt door werkgeversloket Breikers. Werkgevers in de regio IJmond kunnen voor deze dienstverlening en meer terecht bij IJmond Bereikbaar.
-
2. Onderwijsaanpak
Om slim en duurzaam reizen voor studenten mogelijk te maken, maken wij maatwerkafspraken met universiteiten, hbo’s en mbo’s, vervoerders (onder andere GVB en Connexxion), NS en de gemeente Amsterdam.
Samenwerken met onderwijsinstellingen
Met de ontstane samenwerking als startpunt willen we ook slim en flexibel reizen voor studenten zo veel mogelijk vasthouden. We zien dat een groeiend aantal onderwijsinstellingen nadenkt over blended learning; een combinatie van contactonderwijs en online onderwijs. We willen graag met onderwijsinstellingen het reisgedrag van studenten in kaart te brengen en nadenken over oplossingen die aansluiten op de praktijk.
Samenwerken met het bedrijfsleven
Daarnaast brengen we werkgevers en onderwijsinstellingen met elkaar in contact. Want om het mobiliteitsprobleem op te lossen, is samenwerking tussen deze partijen essentieel. Hierbij bieden we begeleiding en webinars aan en mogelijkheden om kennis en ervaring te delen.
-
3. Gebiedsaanpakken
Rondom grote woon-werkgebieden maken we maatwerkafspraken met werkgevers, lokale instanties en initiatieven. Zo willen we flexibel werken en slim reizen blijvend in ons ritme verankeren.
Regionale mobiliteitsplatformen
Grote groepen mensen flexibel laten werken en slim laten reizen, vraagt ook om gebiedsgerichte maatwerkaanpakken van en naar de grote woon-werkgebieden. In zo’n gebiedsaanpak slaan werkgevers en andere lokale instanties en initiatieven de handen ineen om tot slimme oplossingen te komen. Denk aan het in een bepaald gebied opzetten van een pendelbuslijn voor the last mile, mobiliteitshubs, een deelfietsensysteem of e-bike probeerpool. Daarom bieden we met de zogenoemde gebiedsaanpakken MRA maatwerk per gebied: IJmond Bereikbaar, Beter op Weg Haarlem, Groot Schiphol Bereikbaar, Van A tot Zuidas, Zuidoost Bereikbaar en binnenkort ook in Almere.
Gezamenlijke acties en communicatie
Via deze gebiedsaanpakken lopen verschillende acties om ander reisgedrag te stimuleren. Voor werkgevers, werknemers en soms ook studenten, bewoners of andere groepen reizigers. Zoals een ‘vaker op de fiets’-campagne. En we werken aan gezamenlijke communicatie voor een eenduidig en laagdrempelig verhaal richting reizigers. Hiervoor wordt ook gebruik gemaakt van Breikers en platform Zowerkthet.nl en werken we samen aan de Samenwerkingsovereenkomst flexibel werken en slim reizen.