Afgelopen 11 november vond het Bestuurlijk Overleg Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (BO MIRT) plaats. Rijk en regio overleggen dan over infrastructuur, ruimte en transport, en nemen hier belangrijke besluiten over. Een deel van de plannen die besproken werd, kwam voort uit de programmalijnen van Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (SBaB). Hoe kijken de programmamanagers van SBaB, Stijn Lechner en Martijn Kas, terug op het BO MIRT? En hoe gaan we nu verder? 

Lees onderaan dit interview welke afspraken er zijn gemaakt met betrekking tot onze programmalijnen en projecten.

Investeren in bereikbaarheid

Er lagen veel besluiten op de tafel bij het afgelopen BO MIRT. Het ging niet alleen over de bereikbaarheid van bijvoorbeeld de Metropoolregio Amsterdam (MRA), maar ook over onder andere de woningopgave om honderdduizenden nieuwe woningen te bouwen in Nederland en betere infrastructuur. 

Met het aantreden van het huidige kabinet is er 7,5 miljard euro beschikbaar gekomen voor de bereikbaarheid van nieuwe woningen. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan investeringen in wegen en rotondes, fietsroutes en -bruggen, aanpassingen in tunnels, deelmobiliteit en vernieuwingen rond OV-stations. Dit geld is verdeeld over Nederland met projecten die goed zijn voor de woningbouw en bereikbaarheid. 

Samen optrekken en investeren

Toen Lechner en Kas ruim tweeënhalf jaar geleden begonnen als programmamanagers bij SBaB lag er nog werk voor de boeg om de middelen te bepalen voor het maken van afspraken. ‘De noodzaak en urgentie waren al langer bekend. Maar de concrete afspraken die er nu zijn, waren er niet. Rijk en regio trekken nu echt samen op om gezamenlijk te investeren. Die gezamenlijkheid is enorm belangrijk’, zegt Kas. Dat geld gaat onder andere naar twee concrete projecten: het verlengen van de Noord/Zuid-lijn naar Schiphol en Hoofddorp en het verlengen van metroringlijn 50, die nu nog van Isolatorweg tot Gein gaat. 

Mijlpalen voor SBaB

‘Over bijvoorbeeld het verlengen van de metroringlijn Amsterdam en de Noord/Zuid-lijn – onderdeel van onze programmalijn Zuidwest Amsterdam-Schiphol-Hoofddorp (ZWASH) – is lang gediscussieerd’, vertelt Lechner. ‘Niet alleen binnen SBaB, maar ook daarbuiten.’ Die gesprekken gingen met name over de dekking van de kosten. Dit project vergt namelijk een flinke investering. ‘Voor het programma is dat een mijlpaal’, vindt Lechner. ‘Deze projecten zijn een belangrijke stap in de OV-schaalsprong waar SBaB de afgelopen jaren hard aan heeft gewerkt.’

Lechner noemt ook andere voorbeelden, zoals de forse investering van het Rijk die een belangrijke eerste stap is naar 25.000 extra woningen in Almere en de investeringen voor de bereikbaarheid van 15.000 – 25.000 nog te bouwen woningen (tot en met 2030) in de Haarlemmermeer. 

Bereikbaarheid in relatie tot de woonopgave

In de BO’s zijn afspraken gemaakt over de inzet van 7,5 miljard euro die beschikbaar is gesteld voor de bereikbaarheid van nieuwe woningen. Hiervan wordt een deel in de MRA gestoken, omdat in de MRA ook veel nieuwe woningen zijn voorzien. Meer over de mobiliteits- en infrastructuur investeringen vanuit het Rijk in de regio is terug te lezen op Rijksoverheid.nl en op Metropoolregioamsterdam.nl.

Heroriëntatie van het programma

Lechner en Kas zijn het erover eens dat er belangrijke doelen zijn gehaald. En dat heeft ertoe geleid dat er een heroriëntatie van SBaB plaats vindt van het programma. Kas vertelt: ‘De afspraken die er nu liggen zijn de oogst van de afgelopen jaren. We pakken nu het moment om te kijken naar mogelijke verbeterpunten en de inhoud van ons programma. Het duurt meestal even voordat je kan oogsten, dus het is goed om stil te staan bij wat je wilt zaaien.’

Verdere uitwerking

Uiteraard blijft SBaB wel doorgaan met waar SBaB goed in is. Met het rapport van het multimodaal toekomstbeeld (MTB) worden het onderzoek en de plannen in de MRA bijvoorbeeld verder uitgewerkt. Gedragsaanpak blijft ook een belangrijk thema: hoe zorg je ervoor dat mensen slimmer gaan reizen? Spreiden en mijden blijft hierbij een essentieel principe. En ook met het onderdeel Bereikbare Steden zal het de komende periode belangrijk worden hoe dit verder uitgewerkt wordt, want er staat nog veel te gebeuren. 

De opgave is nog niet af

Vraagstukken in samenhang bekijken

‘De opgave is nog niet af’, meldt Lechner. ‘Zoveel extra woningen bouwen, betekent ook wat voor de bereikbaarheid. Daarom is het goed dat we hierin investeren, maar daarmee zijn we er natuurlijk nog niet. Je kunt namelijk niet alles oplossen met geld.’ Zo bekijkt het programma de opgaven de komende tijd vooral in samenhang met elkaar. Bijvoorbeeld als het gaat om duurzaamheid, het gedrag van mensen, en het verschuiven van werkgelegenheid en onderwijs naar andere gebieden. 

SBaB neemt hierbij ook relevante ontwikkelingen mee zoals bijvoorbeeld inflatie, hoge grondstofprijzen en stikstofproblematiek. Kas benadrukt hierbij het belang van niet alles tegelijk willen doen. ‘We moeten focus houden en niet te veel ballen in de lucht houden.’ Lechner vult aan: ‘SBaB blijft in ieder geval die nadruk op verstedelijking en bereikbaarheid behouden, ook in 2023.'
 

Wat er is afgesproken op een rij...

Afspraken gerelateerd aan het BO MIRT zijn de volgende. 

Programmalijn: Zuidwest Amsterdam-Schiphol-Hoofddorp (ZWASH)

In het BO MIRT hebben Rijk en regio overeenstemming bereikt over dat de scope van ZWASH in 2023 verder gaat als twee MIRT-verkenningen. Eén voor de OV-verbinding Amsterdam – Haarlemmermeer en één MIRT-verkenning voor de OV-ontsluiting van Havenstad (sluiten van de metroringlijn). Voor de OV-ontsluiting van Havenstad wordt een verkenning gestart voor de metroringlijn die gaat van Isolatorweg tot Hemknoop. In die verkenning wordt rekening gehouden met een doorkijk naar het hele traject tot Amsterdam Centraal. Beide projecten maken deel uit van een breder investeringspakket die gecombineerd is met de realisatie van Zuidasdok. Lees in ons nieuwsartikel ‘Vervolgstappen ZWASH naar 2023’ meer over het vervolg van deze programmalijn. 

Programmalijn: Multimodaal Toekomstbeeld (MTB)

Rijk en regio onderschreven in het BO MIRT de analyse en urgentie om nú door te pakken voor een aantrekkelijke, duurzame en bereikbare metropoolregio. Het MTB MRA en de sturingsprincipes zijn vastgesteld als onderdeel van het ontwikkelperspectief NOVEX MRA. Het MTB wordt als leidraad gehanteerd door het Rijk, Vervoerregio Amsterdam, en Provincies Flevoland en Noord-Holland bij het afwegen en faseren van toekomstige keuzes binnen en buiten het mobiliteitsdomein, en bij toekomstige verstedelijkingskeuzes op verschillende schaalniveaus. De programmalijn gaat nu – als input voor de uitvoeringsagenda NOVEX MRA – een multimodaal implementatieplan 2030 voor beleids- en investeringskeuzes in de metropoolregio Amsterdam tot 2030 opstellen. Lees meer over het nieuwe rapport en de vervolgstappen op de pagina ‘Multimodaal toekomstbeeld’. 

Programmalijn: Amsterdam Bay Area (ABA)

Amsterdam Bay Area is pakweg het gebied Amsterdam-Oost/IJburg en Almere, rondom het IJmeer. Voor dit gebied zijn meerdere afspraken gemaakt in het BO MIRT. Rijk en regio blijven nauw samenwerken in de verdere ontwikkeling van Almere, met Perspectief Oostflank MRA als basis. Voor de ontwikkeling van Almere tot een complete stad zetten Rijk en regio zich naast woningbouw en bereikbaarheid ook in op het stimuleren van de werkgelegenheid om de eenzijdige pendel richting het oude land tegen te gaan en inzet op het voorzieningenniveau waaronder het aanbod van hoger (technisch) onderwijs. 

Ook is er een toekomstvast investeringspakket als uitgangspunt vastgesteld. Een masterplan voor de ruimtelijke ontwikkeling van Almere Pampus in relatie tot de IJmeerverbinding is hier onderdeel van. Vanwege de woningdruk in de MRA spreken Rijk en regio af om hiermee samenhangend een eerste stap te zetten in de ontwikkeling van Almere Pampus tot hoogstedelijk woon-werkgebied.

Gezamenlijk wordt voor het BO Leefomgeving gewerkt aan een ruimtelijk economische aanpak als onderdeel van de uitvoeringsagenda NOVEX MRA. Om de mobiliteit te verbeteren reserveert het Rijk 87,5 miljoen euro voor een pakket aan mobiliteitsmaatregelen, onder andere voor de verbetering van de aansluitingen van de A6 en verbetering van het OV en fietsinfrastructuur.

Het Rijk reserveert ook 30 miljoen euro voor de uitbreiding A6 Almere Oostvaarders-Lelystad. Daarnaast wordt samen met de regio een ruimtelijk strategische verkenning uitgevoerd naar de ontwikkeling van Almere Pampus en onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor verdere verdichting van Oosterwold. 

Uitvoeringsagenda SBaB wordt Programmalijn Duurzaam Mobiliteitsgedrag

In het BO MIRT is besloten om de gedragsmaatregelen van de Uitvoeringsagenda SBaB (samen met andere partners zoals werkgevers, onderwijsinstellingen en vervoerbedrijven) te continueren en te herstructureren in de nieuwe programmalijn Duurzaam Mobiliteitsgedrag, met als doelen: 

  1. het optimaal en duurzaam benutten van het hele mobiliteitssysteem 
  2. het afremmen van de mobiliteitsgroei (thuiswerken) 
  3. het spreiden van de mobiliteit over de tijd (spits mijden) en over de verschillende modaliteiten via een doelgroepenaanpak, waaronder een werkgeversaanpak 

Deze herstructurering van de programmalijn werken Rijk en regio binnen ons programma in 2023 nader uit. Daarbij werken we toe naar een Meerjarenprogramma Duurzaam Mobiliteitsgedrag 2024-2030.

Project: A27 Eemnes-Zeewolde

In 2020 hebben Rijk en regio de afspraak gemaakt voor het starten van een MIRT-verkenning voor de A27 tussen knooppunt Eemnes en aansluiting Zeewolde (voorheen Almere Haven). Naar aanleiding van deze afspraak is nader onderzoek gedaan naar de meest waarschijnlijke oplossing voor dit deel van de A27. Uit dit onderzoek blijkt dat het gereserveerde budget niet voldoende is om de problemen tussen knooppunt Eemnes en aansluiting Zeewolde op te kunnen lossen. In het BO MIRT is afgesproken de ontwikkelingen op het gebied van woningbouw en (auto)mobiliteit in en vanuit Almere en Flevoland te blijven volgen en binnen het MIRT proces en -uitgangspunten mogelijkheden te bespreken. De stand van zaken zal tijdens het BO MIRT in november 2023 opnieuw worden geagendeerd.

Project: HOV ZaanIJ

HOV ZaanIJ is een belangrijk project voor de ontsluiting van de grootschalige woningbouw tussen Zaandam en Amsterdam Noord. De verkenningsfase is afgerond en gaat naar een volgende studiefase. Aanvullend blijven de projectpartners ervoor zorgen dat HOV ZaanIJ op regionaal- en rijksniveau onderdeel van de gesprekken blijft. De voortgang wordt daarbij door de projectleider teruggekoppeld binnen het programma en blijft daarmee op de agenda.