Lelystad staat aan de vooravond van een grote ruimtelijke ontwikkeling. In stadsdeel Zuiderhage worden tot 2040 ongeveer 15.000 woningen gerealiseerd, met ruimte voor economische functies en voorzieningen. Daarmee levert Lelystad een stevige bijdrage aan de woningbouwopgave van de Metropoolregio Amsterdam. Maar met groei komt ook een bereikbaarheidsvraagstuk. Hoe zorgen we ervoor dat dit nieuwe stadsdeel goed en duurzaam ontsloten wordt?

In opdracht van Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (SBaB) is daarom een multimodaal bereikbaarheidsonderzoek uitgevoerd. Het doel was om inzicht te krijgen in de effecten van verschillende mobiliteitsoplossingen en hun bijdrage aan een toekomstbestendige ontwikkeling van Lelystad Zuid.

Onderzoek met een scherpe inhoudelijke blik

Het onderzoek is uitgevoerd door Sweco en begeleid door een projectteam van de provincie en gemeente. Het richtte zich op drie varianten: een beleidspakket gericht op mobiliteitstransitie, een hoogwaardige ov-verbinding per bus (HOV) en een nieuw treinstation Lelystad Zuid. De effecten zijn beoordeeld op indicatoren zoals modal split, bereikbaarheid van banen en toplocaties, CO₂-uitstoot en investeringskosten. Daarbij is gerekend met een toekomstbeeld voor 2040, waarin Zuiderhage volledig ontwikkeld is.

Barry Rijnbeek, beleidsadviseur bij de provincie Flevoland, was als projectleider nauw betrokken. “Het was een kans om echt vanuit de inhoud bij te dragen aan een belangrijk vraagstuk, op basis van objectieve analyses van verschillende scenario’s."

Station biedt perspectief

De variant met een treinstation blijkt het meest bij te dragen aan duurzame mobiliteit. Het aandeel autoverkeer daalt, het aantal treinreizigers stijgt en de bereikbaarheid van banen en economische toplocaties verbetert aanzienlijk. Ook de CO₂-uitstoot neemt het sterkst af in deze variant.

Wat opvalt is dat het station niet ten koste gaat van het bestaande station Lelystad Centrum. Integendeel, beide locaties groeien mee met de verwachte toename van reizigers. “Het station trekt echt veel extra reizigers. Vooraf had ik niet verwacht dat een sprinter zoveel beter zou scoren dan een goede busverbinding via station Lelystad Centrum”, zegt Barry.

HOV en beleidspakket als waardevolle aanvullingen

De HOV-variant laat een bescheidener effect zien, maar draagt wel bij aan een betere ontsluiting van het gebied. Het beleidspakket, met maatregelen zoals lagere snelheden en hogere parkeertarieven, lijkt vooral lokaal effect te hebben. Een logische verklaring is dat dit scenario grotendeels al is verwerkt in de referentiesituatie voor Zuiderhage. Bovendien is in dit scenario het beleidspakket niet toegepast op de gebieden buiten Lelystad. Beide varianten kunnen waardevolle bouwstenen zijn in een bredere strategie.

Gebiedsontwikkeling vraagt om samenhang

De bouw van de eerste fase van Zuiderhage gaat binnenkort van start. Voor de inrichting van het gebied zijn mobiliteitskeuzes bepalend. Zonder duidelijk perspectief op een ov-oplossing dreigt een inrichting die moeilijk te corrigeren is. “Je wilt niet achteraf ontdekken dat je het gebied hebt ingericht op een manier die een andere oplossing onmogelijk maakt”, zegt Barry.

Vervolgonderzoek als kans

Hoewel het station inhoudelijk het meeste oplevert, zijn er nog vragen te beantwoorden. Het onderzoek heeft nog geen duidelijke voorkeursvariant opgeleverd. Dit komt doordat de kostenraming sterk varieert en de inpasbaarheid in de dienstregeling niet duidelijk is. Een scherpere kosteninschatting is niet mogelijk zonder meer duidelijkheid over de inpasbaarheid, waaronder de eventuele noodzaak tot spoorverdubbeling tussen de stations Lelystad Centrum en Lelystad Zuid. Nader onderzoek naar de inpasbaarheid wordt echter niet gedaan, omdat er geen duidelijke voorkeursvariant is. “Hier kan je dus spreken van een kip-ei discussie”, zegt Barry.

Samen bouwen aan bereikbaarheid

Het bereikbaarheidsonderzoek biedt een solide basis voor vervolgstappen. De resultaten laten zien dat ov-investeringen daadwerkelijk bijdragen aan brede welvaart, duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit. Door nu samen te werken aan een samenhangende strategie, kan Lelystad Zuid uitgroeien tot een goed bereikbaar, toekomstbestendig stadsdeel met mobiliteit als fundament.

Barry kijkt alvast vooruit. “We kunnen niet verder op de huidige voet. Het systeem loopt vast. Dat vraagt om een echte mobiliteitstransitie. Met meer ov, meer fiets, en meer flexibiliteit in hoe we werken en reizen. Dit onderzoek is een goede stap in die richting.”