De druk op de vierkante meter wordt groter. In heel Nederland en in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) vindt er een forse verstedelijking plaats. In de MRA komen er 250.000 huizen bij en 230.000 arbeidsplekken in de komende 20 jaar. Hoe zorgen we ervoor dat de regio bereikbaar blijft voor iedereen? In een bijeenkomst bij Pakhuis de Zwijger stonden we stil bij deze bereikbaarheidsopgave. Waar ligt bereikbaarheidsongelijkheid op de loer? En welke concrete oplossingen zijn er nodig om de bereikbaarheid en dus de brede welvaart te vergroten voor iedereen? We bespraken het met een keur aan experts en genodigden.

Ruimte, ruimte, ruimte

We moeten steeds vaker ruimte delen met andere mensen en voorzieningen. Hoe verdeel je die ruimte gelijk en op een eerlijke manier? Een inrichting van de stad heeft namelijk niet alleen te maken met mobiliteit. ‘De manier waarop je een leefruimte inricht heeft alles te maken met brede welvaart. Mensen vinden het fijn om ergens te wonen waar voorzieningen makkelijk te bereiken zijn, waar er voldoende groen is, waar het veilig is, en waar het fijn werken is’, vertelt plaatsvervangend sectorhoofd Verstedelijking & Mobiliteit bij Planbureau voor de Leefomgeving Danielle Snellen. Milieu en economie zijn dus belangrijke factoren voor het maken van mobiliteitsbeleid. Het Multimodaal Toekomstbeeld (MTB) brengt al deze factoren in één plaatje en is zo verbonden aan de doelen van brede welvaart.

Brede blik op mobiliteit

Voor Rijk en regio is er een belangrijke taak weggelegd in dit gelijkheidsvraagstuk. Elk stukje in de MRA vraagt namelijk om een andere aanpak en lokale maatregelen. Een brede blik op mobiliteit is hiervoor essentieel. Als lid van de Programmaraad van Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (SBaB) en bestuurder bij Vervoerregio Amsterdam is Marja Ruigrok bijvoorbeeld fan van de metrobus (Bus Rapid Transit). ‘We kunnen veel bereikbaarheidsproblemen oplossen door meer in te zetten op fietsen en het openbaar vervoer’, geeft ze aan. ‘Je kunt het namelijk niet alleen met duurzame auto’s oplossen.’

De mens centraal in mobiliteitsbeleid

Waar we voorheen vooral keken naar vervoerswaarden staat nu de mens centraal in mobiliteitsbeleid volgens Marja. Kunnen mensen met een beperking makkelijk bij de supermarkt komen? Ben je binnen een halfuur in het ziekenhuis als je geen auto hebt? Algemeen directeur bij CROW Pieter Litjens ziet hoe moeilijk het is om hierop beleid te maken. ‘In Nederland zijn er grote verschillen in brede welvaart. Mensen met een auto hebben 7 keer meer kans op een baan dan mensen zonder auto. Dus het duurder maken van het ov heeft desastreuze gevolgen voor de groep met minder financiële mogelijkheden’, zegt hij.

Verdichting én vergroening

De brede blik op mobiliteit gaat niet alleen over anders reizen. ‘Het doel moet zijn het leven dichter bij huis organiseren’, Daan Zandbelt, bouwmeester bij AM Gebiedsontwikkeling. ‘Dus we moeten woningen bouwen waar er werk is. Naast anders reizen moeten we namelijk ook minder reizen. En dat kan alleen als we bij het bouwen van huizen nadenken over de bakker, de school en de huisarts in de buurt.’

Daan benadrukt dat verdichting hand in hand gaat met vergroening. ‘Als alles dichter bij huis is, hoef je de auto minder vaak te pakken en zijn parkeerplekken bij huizen minder vaak nodig. En dus is er meer ruimte voor groen.’ Directeur van Metropoolregio Amsterdam Emiel Reiding sluit zich daarbij aan. ‘Het brengen van verschillende functies bij elkaar heeft veel voordelen en gebeurt al in de MRA. En juist voor mensen die praktisch opgeleid zijn moeten we zorgen dat ze niet verder van hun werk komen te wonen. Dat is namelijk schadelijk voor hen én voor de economie.’

Slim organiseren

Een belangrijk startpunt dus voor Rijk en regio, maar niet simpel. Daar komt ook bij dat het opleggen van maatregelen vaak weerstand oproept. Maar volgens hoogleraar Transport and Logistics bij TU Delft Bert van Wee blijkt uit de geschiedenis dat na invoering van omstreden maatregelen het draagvlak toeneemt. ‘Mensen zijn namelijk vaak geen uitgesproken tegenstander van het omgekeerde.’ Ook directeur-generaal Mobiliteit bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat Kees van der Burg constateert dat ander gedrag stimuleren vaak niet leuk is. ‘Maar het is wel nodig en op de lange termijn hebben we er allemaal baat bij. Goed beleid is efficiënt, effectief en rechtvaardig.’

Daarin is de samenwerking tussen Rijk en regio belangrijk. Als het aan Marja ligt moet die samenwerking leiden tot concrete oplossingen. Kees voegt daaraan toe dat dit niet hoeft te betekenen dat we eindeloos praten over wat er nodig is om het bereikbaarheidsvraagstuk op te lossen. ‘De mobiliteitstransitie gaat over slim organiseren. Over kijken waar we nu al met kleine stappen iets kunnen betekenen.’

Oplossingen voor morgen

Tijdens de interactie met het publiek werden er veel ideeën genoemd waar we morgen iets aan hebben. Deelmobiliteit (met ook een focus op de toegankelijkheid voor mensen met een beperking), omarming van innovatie (ook als het gaat over het verzamelen van data over brede welvaart), parkeerbeleid, en beleid vanuit werkgevers voor flexibel werken worden gezien als belangrijke maatregelen. En uiteraard ook financiële maatregelen.

Vertegenwoordiger van de Mobiliteitsalliantie Claudia Zuiderwijk ziet dat veel maatregelen ook over geld gaan. ‘Maar’, zegt ze, ‘Geld is niet de belangrijkste prikkel.’ Werken aan een betere bereikbaarheid gaat niet alleen over meer voorzieningen en meer geld. ‘Het tekort op de arbeidsmarkt is bijvoorbeeld een factor die meegenomen moet worden en die effect heeft op de gemiddelde Nederlander die het zich niet kan veroorloven om bijvoorbeeld op een andere manier te reizen’, vult een van de bezoekers uit de zaal aan.

Keuzes maken

Het hele palet aan creatieve oplossingen is nodig om de MRA bereikbaar te houden voor iedereen. ‘Er is niet één maatregel die dé oplossing biedt’, zegt Kees. ‘Maar door anders te kijken naar mobiliteit kunnen we nu al betere keuzes maken.’ De bijeenkomst werd afgesloten met een gezellige borrel waar er nog volop nagepraat werd.

Meer informatie

Heb je het gesprek gemist? Je kunt de bijeenkomst terugkijken op de website van Pakhuis de Zwijger.