Tot 2040 komen er in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) 250.000 woningen bij. Een groot deel daarvan is al de komende tien jaar nodig en wordt ingepast tussen bestaande bebouwing in de (middel)grote steden van de MRA, zoals Haarlem, Purmerend en Lelystad. Dat we deze plekken verdichten, brengt ook opgaven op het gebied van bereikbaarheid met zich mee. Met Bereikbare Steden is per stad een gebiedsplan gemaakt waarin wonen, werken, openbare ruimte en bereikbaarheid samenkomen. Vanaf 2022 starten gemeenten, regio en Rijksoverheid samen met de uitvoering.

Nergens in Nederland is de druk op de woningmarkt zo hoog als in de MRA. Daarom bouwen we in korte tijd veel nieuwe woningen in de MRA, waarvan een groot deel in de stadsharten van Almere, Haarlem, Hilversum, Hoofddorp, Lelystad, Purmerend en Zaanstad. We noemen dit ook wel ‘stedelijke knopen’.

Buiten de MRA onderzoeken we de verdichtingsmogelijkheden in Alkmaar en Hoorn. Daarbij gaat het niet alleen om aantallen: nieuwe woningen moeten goed, betaalbaar, gevarieerd, klimaatbestendig en duurzaam zijn. En dat in een aantrekkelijke stedelijke omgeving met optimale bereikbaarheid en voldoende werkgelegenheid in de directe nabijheid.

Groeien binnen de stad

We hebben de ambitie om deze nieuwe woningen zo veel mogelijk te realiseren in bestaand stedelijk gebied, in de buurt van bestaande openbaarvervoersknooppunten. Zo beperken we de groei van het woon-werkverkeer, verkleinen we de afstanden die mensen afleggen, maken we optimaal gebruik van de bestaande infrastructuur en blijft landelijk gebied behouden. En we creëren daarmee aantrekkelijke, levendige stadscentra, met voorzieningen op loop- en fietsafstand.

Aanpak: 75.000 extra woningen in 2030

Met de aanpak Bereikbare Steden versterken we de stadsharten in de MRA. Rijk, regio en gemeenten brengen samen de verstedelijkingsopgave in beeld, met het accent op de korte termijn. Voor 2030 voldoen we in de MRA al aan een aanzienlijk deel van de woningbouwopgave: zo’n 175.000 nieuwe woningen, waarvan 80.000 tot 85.000 in de zeven gemeenten van Bereikbare Steden. Daarvan komen ongeveer 55.000 woningen in de directe omgeving van openbaarvervoersknooppunten. Daarnaast creëren we ruimte voor zo’n 20.000 banen, verspreid over de verschillende stadsharten.

Om te beginnen inventariseren we hoe we het bestaande netwerk zo goed mogelijk benutten en welke aanvullende investeringen of maatregelen nodig zijn. We kijken naar de identiteit van de verschillende stadsharten, het economisch profiel en de verblijfs- en ontmoetingskwaliteit. Maar ook waar aanvullende woningbouw mogelijk is en hoe we de bereikbaarheid voor openbaar vervoer en het langzame verkeer optimaliseren.

Gebiedsplannen

Vanuit deze inventarisatie is voor ieder stadshart een gebiedsplan gemaakt, dat is vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders van de betreffende gemeenten. In de gebiedsplannen formuleren we voor de korte termijn een aanpak en uitvoeringsstrategie, met de nadruk op de korte termijn (realisatie vóór 2030). In de gebiedsplannen komen de volgende onderwerpen terug:

Een forse en versnelde woningbouwproductie.
Het behouden en verbeteren van de leefbaarheid, de ontmoetingsfunctie en aantrekkingskracht.
Het benutten en optimaliseren van de ov-bereikbaarheid en het langzame verkeer.
Een noodzakelijke impuls aan de economische profilering, structuurversterking en extra banen.
Het klimaatbestendig maken van de stadsharten.

In 2022 zullen de gemeenten, de regio en de Rijksoverheid samen werken aan de uitvoering van de plannen en de start van het bouw- en ontwikkelproces in de stadsharten. Mobiliteitsmaatregelen uit deze gebiedsplannen kunnen een plek krijgen in de programmalijn Duurzaam Gedragsmobiliteit, na toetsing aan een aantal (nader uit te werken) afwegingscriteria.

Update resultaat eerste tranche

Om de woningen in de stadsharten te kunnen bouwen, zijn ook extra investeringen nodig in voorzieningen, netwerken en de openbare ruimte. Belangrijke randvoorwaarden voor de bouw van woningen zijn investeringen in infrastructuur, zoals nieuwe (fiets-)verbindingen en aanpassingen aan het OV . Het Rijk stelt dit jaar €1,5 miljard subsidie in twee tranches beschikbaar voor lokale infrastructuurprojecten in heel Nederland om de woningbouwproductie te vergroten en te versnellen. Voor Bereikbare Steden is, in overleg met onder andere de gemeenten, provincies en de MRA, aangegeven welke infrastructuurprojecten in de eerste ronde van subsidieverlening kansrijk zijn om in aanmerking te komen voor subsidie van het Rijk. Voor de eerste tranche van de subsidies zijn woningbouwlocaties in Alkmaar (buiten de MRA), Almere, Amsterdam, Haarlem, Haarlemmermeer en Lelystad – of nog onder voorwaarden van medefinanciering – goedgekeurd. In totaal voor een bedrag van bijna €150 miljoen. Op dit moment bereidt het programma de indiening van projecten voor de 2e tranche voor.

De negen betrokken gemeenten die een gebiedsplan hebben vastgesteld, zetten nu stappen richting uitvoering. Hierbij wordt gestuurd op de projecten die de meeste prioriteit hebben om uiteindelijk de uitvoering van alle projecten voor 2030 te kunnen starten.

Voorbeeld: Purmerend in 2030

Van uitbreidingsstad naar complete én compacte stad. Zo zien we de transitie van Purmerend voor ons. De bouw van 8.400 woningen gaat hand in hand met de verduurzaming van de mobiliteit, 1.300 extra arbeidsplaatsen en de aanleg van nieuwe voorzieningen. Zo ontstaat een compleet, compact en levendig centrumgebied, waarin de historische binnenstad en het moderne stationsgebied één worden.

Het stadshart wordt een woon-, werk- en verblijfsgebied voor de stad en de regio, en is een essentieel onderdeel voor de regionale ov-schaalsprong. Door het trein- en busstation Centrum en mogelijk ook station Overwhere te verplaatsen, kan het stadshart worden vergroot en komt dit centraler in Purmerend te leggen. De Koog wordt ontwikkeld tot innovatie- en kennisgebied waar met name de sportcampus en IT zich goed kunnen ontwikkelen. En ook de bereikbaarheid van bedrijventerrein Baanstee verbetert door het nieuwe station.

Over Bereikbare Steden

Bereikbare Steden is een gezamenlijk onderdeel van de SBaB programmalijn Duurzaam Gedragsmobiliteit en het MRA-programma Bouwen en Wonen. Het zo veel mogelijk groeien binnen de verschillende bestaande stadsharten in de MRA – en dus niet alleen in Amsterdam – noemen we ‘polycentrische verstedelijking’. Woningbouw, bereikbaarheid en werkgelegenheid gaan volgens dit principe hand in hand. Bereikbare Steden vloeit voort uit de Verstedelijkingsstrategie Rijk-MRA en het MRA-programma Sleutelgebieden.